Sürüngenler ailesine ait bu eşsiz küçük dostlarımız, doğaları gereği yalnız yaşayan ve oldukça ürkek hayvanlardır. Evcil hayvan olarak bukalemun beslemek zoru sevenler için iyi bir tercihtir. Çünkü İnsanlarla aralarındaki ilişki genellikle mesafelidir. Genellikle insanlardan kaçarlar ve tehlike hissettiklerinde savunmaya geçerler. İnsanlarla güçlü bir bağ kuramazlar. Onları sık sık ele almak, strese girmelerine neden olabilir. Ancak, doğru bakım ve uygun ortam sağlandığında, insanlar tarafından gözlemlenmekten veya kontrol altında tutulmaktan pek rahatsızlık duymazlar.
Bukalemun Özellikleri
Bukalemunların dünyası, doğanın renkli ve ilginç yönlerinden biridir. Özellikle renk değiştirme yetenekleri ve gözlerinin bağımsız hareket edebilmesiyle ünlüdürler. Bu özellikleri onların çevrelerine kusursuz bir şekilde uyum sağlamalarına yardımcı olur. Gelin bu tatlı dostlarımızın dünyasını daha yakından anlamamızı sağlayacak bazı temel özelliklere göz atalım.
Bağımsız Göz Hareketi
Gözleri, vücutlarının diğer özellikleri kadar ilginçtir. Her iki gözü bağımsız olarak hareket edebilir, bu da onlara 360 derece görüş açısı sağlar. Bir gözünü bir noktaya sabitleyip diğer gözüyle çevreyi tarayabilir. Bu, avlarını bulmalarında ve etraflarındaki tehlikeleri algılamalarında büyük avantaj sağlar.
Dil Mekanizması
Bukalemunların avlarını yakalamak için inanılmaz derecede hızlı ve uzun bir dile sahiptirler. Dilleri, vücutlarının yaklaşık iki katı uzunluğunda olabilir ve saniyenin küçük bir diliminde avlarına fırlatabilirler. Dillerin ucu yapışkandır ve bu sayede avını yakalayıp geri çekerler.
Doğal Yaşam Alanı
Bukalemunlar çoğunlukla Afrika'nın tropikal ve subtropikal bölgelerinde yaşarlar. Özellikle Madagaskar, dünya üzerindeki bukalemun çeşitliliğinin merkezi olarak bilinir. Bunun dışında güney Avrupa, Orta Doğu ve Hindistan’da da bulunabilirler. Çoğunlukla ormanlık alanlarda, ağaçların ve bitkilerin yoğun olduğu bölgelerde yaşamayı tercih ederler. Bu ortam hem avlanma hem de kendilerini avcılardan gizleme konusunda avantaj sağlar.
Avcı ve Av İlişkisi
Avcılık yöntemi oldukça ilginçtir ve avlanmaları birkaç temel özellik üzerine kuruludur:
Yüksek Görüş Açısı
Bukalemunların gözleri, 360 derece dönebilir ve her biri bağımsız olarak hareket edebilir. Bu özellik, çevrelerindeki hareketleri etkili bir şekilde izlemelerine olanak tanır. Böylece avlarını kolayca görebilirler.
Uzun ve Yapışkan Dil
Dilleri, vücut uzunluklarının iki katı kadar uzayabilir. Avlarına yaklaşırken, dillerini hızla fırlatıp yapışkan uçlarıyla avlarını yakalarlar.
Hız
Dilleri, saniyenin bir kısmında avı yakalayacak hızda fırlatılabilir.
Kamuflaj
Avlarını yakalamak için çevrelerine uyum sağlayarak kamufle olurlar. Renk değiştirme yetenekleri sayesinde, avları onları fark etmeden yakalamalarına yardımcı olur.
Sabırlı Bekleyiş
Genellikle avlarının gelmesini beklerken hareketsiz dururlar. Bu sabırlı avlanma yöntemi, avın yaklaşmasını ve daha etkili bir şekilde yakalamalarını sağlar.
Hedef Seçimi
Hedeflerini seçerken hareket eden nesnelere odaklanırlar, bu da onları daha dikkatli bir avcı yapar.
Bu yöntemler, bukalemunların doğal avcılık becerilerini geliştirmelerine yardımcı olur ve türlerin hayatta kalmasında önemli bir rol oynar.
Sosyal Yapı ve Davranış
Yalnız yaşamayı tercih eden hayvanlardır ve diğerleriyle karşılaştıklarında genellikle agresif olurlar. Özellikle iki erkek karşılaştığında, aralarında renk değişiklikleri ve vücutlarını şişirerek gösterişli bir güç mücadelesi sergilemeye başlarlar. Bu mücadele sonucunda, biri geri çekilirken, diğeri galip gelir.
Tehlike ve Savunma Mekanizmaları
Bukalemunlar doğal avcılara karşı çeşitli savunma mekanizmalarına sahiptirler. Renk değiştirme yetenekleri sayesinde avcılardan saklanabilirler. Aynı zamanda, tehdit altındayken kendilerini daha büyük ve korkutucu göstermek için vücutlarını şişirirler.
Bukalemunların Bakımı
Doğal ortamlarına mümkün olduğunca benzer bir yaşam alanı sunulduğunda sağlıklı bir şekilde evde bakılabilirler. Ancak bakımları ciddi özen ve bilgi gerektirir. Bu yüzden beslemeyi düşünüyorsanız önceden araştırma yapmanız ve ihtiyaçlarını karşılayabileceğinizden emin olmanız çok önemli. İşte size evde bakımıyla ilgili bazı temel gereksinimler:
Terraryum (Kafes) ve Ortam
Boyut
Geniş bir yaşam alanına ihtiyaçları vardır. Yetişkin bir bukalemun için en az 60x60x120 cm boyutlarında dikey bir terraryum gereklidir çünkü tırmanmayı severler.
Hava Sirkülasyonu
İyi havalandırılan bir kafese ihtiyaç duyarlar. Cam terraryumlar yerine yan tarafları file ile kaplı olan kafesler daha uygundur.
Bitkiler
Terraryumun içine doğal dallar ve yapraklı bitkiler yerleştirilmelidir. Dallarda gezinmeyi ve yaprakların üzerinde durmayı severler.
Isı, Işık ve Sıcaklık
Sıcağı seven hayvanlardır. Gün içinde ısı bölgesi 30-32°C olmalı, daha serin bir alan ise 22-25°C civarında tutulmalıdır. Geceleri sıcaklık 18-20°C'ye kadar düşebilir.
UVB Işığı
D vitamini sentezi yapabilmesi için UVB ışığına ihtiyaçları vardır. Bu nedenle, terraryumda UVB lamba bulundurmak gereklidir.
Güneş Banyosu
Doğrudan güneş ışığı da onlar için faydalıdır. Ancak camın arkasından gelen güneş ışığı UV ışınlarını filtrelediği için faydalı olmaz.
Nem Seviyesi
Tropik ve yarı tropik bölgelerde yaşadıkları için %50-70 nem oranı gereklidir. Terraryumu sık sık püskürterek nem seviyesini koruyabilirsiniz.
Su Kaynağı
Genellikle hareket eden suyu içmeyi severler. Bu yüzden bir damlatma sistemi veya otomatik bir sulama sistemi kurulması iyi olur. Yaprakların üzerinde biriken su damlalarından suyu içmek onlar için çok caziptir. Bu yüzden suyun yapraklara püskürtülmesi önemlidir.
Stres ve Rahatlık
Strese çok duyarlı hayvanlardır. Onları sık sık elinize almaktan kaçınmalısınız. Aynı zamanda bulundukları ortamın sessiz ve sakin olmasına özen göstermelisiniz.
Yalnızlık
Yalnız hayvanlardır, bu yüzden birden fazla bukalemunu aynı kafese koymak kavgalara ve strese neden olabilir.
Sağlık Kontrolleri
Sağlıkları düzenli olarak gözlemlenmeli ve herhangi bir sağlık sorunu belirtisi (iştahsızlık, renk değişikliği, hareket zayıflığı) görülürse bir veterinere başvurulmalıdır.
Sıkça Sorulan Sorular
Bukalemun Ne Yer?
Etçil hayvanlardır ve beslenme alışkanlıkları genellikle böcekler üzerine yoğunlaşır. Avlarını genellikle uzun ve yapışkan dilleriyle yakalarlar.
Bukalemunlar Ne İle Beslenir?
Çeşitli böcekler (çekirge, sinek, böcek larvaları), küçük omurgasızlar, küçük kuşlar veya diğer küçük hayvanlar (çok nadir durumlarda) ile beslenirler. Besinleri her zaman kalsiyum ve D vitamini tozu ile zenginleştirilmelidir.
Bukalemun Nasıl Renk Değiştirir?
Deri altındaki özel hücreler sayesinde renk değiştirebilirler. Bu hücreler, kromatofor olarak adlandırılan pigment hücreleridir. Kromatoforlar, üç ana katmanda yer alır ve her katman farklı renk pigmentleri içerir:
* En üst katman sarı ve kırmızı pigmentleri içerir.
* Orta katman mavi ve beyaz ışığı yansıtan hücrelere sahiptir.
* Alt katman koyu renkli pigmentler, özellikle kahverengi ve siyah pigmentleri içerir.
Renk değişimi şu şekilde gerçekleşir:
Sinir sistemi ve hormonlarının etkisiyle hücrelerini genişletip daraltır. Pigment hücrelerinin bu hareketi, ışığın nasıl yansıdığını değiştirerek derinin renginin değişmesine neden olur.
Bukalemun rengi, hassas dostlarımızın duygusal durumlarına (korku, stres, saldırganlık), çevresel faktörlere (sıcaklık, ışık) ve sosyal etkileşimlerine (diğer bukalemunlarla iletişim) bağlı olarak gerçekleşir. Bukalemun renk değişimi, kamuflajdan daha çok bu faktörlere yanıt verme amacını taşır.
Bukalemun Omurgalı mıdır?
Evet, omurgalı bir hayvan türüdür. Omurgalıların bir sınıfı olan türler (Reptilia) sınıfına dahildir. Omurgalılar, omurga ve kemik iskeletine sahip olan hayvanlardır. Bukalemunların omurgası, kaslarını ve vücut yapılarını destekler. Bu da onların tırmanma ve hareket etme yeteneklerini destekler.
Bukalemun Nerede Yaşar?
Genellikle sıcak ve tropikal bölgelerde yaşarlar. Ana yaşam alanları:
Afrika: Özellikle Madagaskar, en çok çeşitlilik gösterdiği yerdir. Dünyadaki türlerinin yaklaşık yarısı burada bulunur.
Güney Avrupa: İspanya ve Güney İtalya gibi yerlerde bazı türleri yaşar.
Orta Doğu: İsrail, Suudi Arabistan gibi bölgelerde de birçok tür bulunur.
Hindistan ve Sri Lanka: Güney Asya’nın bazı tropikal bölgelerinde de bulunurlar.
Genellikle ormanlık alanlarda, ağaçların ve çalıların arasında yaşarlar, çünkü dallar arasında tırmanma yetenekleri yüksektir. Ancak bazı türler, daha kuru ve çalılık alanlarda da yaşayabilirler. Genellikle yüksek nem oranı olan yerleri tercih ederler.
Bukalemun Zehirli mi?
Hayır, zehirli değildirler. Ne insanlar ne de diğer hayvanlar için bir tehdit oluşturan zehirli özelliklere sahip değildirler. Isırdıkları durumlarda da zehir salgılamazlar. Genel olarak saldırgan olmayan ve insanlara karşı tehlike oluşturmayan hayvanlardır. Tehdit altında hissettiklerinde renk değiştirerek veya kaçmaya çalışarak kendilerini savunurlar, ancak zehir kullanmazlar.
Bukalemun Nasıl Çoğalır?
Üremeleri genellikle yumurtlayarak gerçekleşir. Ancak bazı türler canlı doğum da yapabilir. Üreme sürecinin aşamalarına bir göz atalım:
Çiftleşme Dönemi
Dişi ve erkekler, üreme mevsiminde bir araya gelir. Erkekler genellikle dişileri etkilemek için renk değiştirir ve çeşitli davranışlar sergiler. Dişiler, erkeklerin renklerini ve davranışlarını gözlemleyerek uygun bir eş seçerler.
Döllenme
Dişiler, erkekle çiftleştikten sonra yumurtalarını döller. Döllenme genellikle iç döllenme yoluyla gerçekleşir.
Yumurtlama
Dişiler, döllenmiş yumurtalarını toprak, çalı veya yaprak gibi korunaklı bir yere gömer. Sayıları türüne bağlı olarak değişir ve genellikle 10-50 arasında olabilir.
Gelişim
Yumurtalar genellikle birkaç hafta ile birkaç ay arasında, uygun sıcaklık ve nem koşullarında gelişir.
Bukalemun Kaç Yıl Yaşar?
Yaşam süreleri türlerine ve yaşam koşullarına bağlı olarak değişir. Genel olarak, 2 ile 10 yıl arasında yaşayabilirler. Ancak bazı türler daha uzun veya daha kısa ömre sahip olabilir:
Küçük türleri genellikle daha kısa yaşar ve ortalama yaşam süreleri 2-5 yıl arasındadır.
Daha büyük türleri ise özellikle uygun koşullarda, 5-10 yıla kadar yaşayabilirler.
Esaret altında, uygun bakım ve beslenme koşulları sağlandığında, bazı türleri vahşi doğadaki yaşam sürelerinden daha uzun yaşayabilir. Ancak doğal yaşamlarında stres, yırtıcılar ve hastalıklar yaşam sürelerini kısaltabilir.
Bukalemun Sürüngen mi?
Evet, sürüngendir. Sürüngenler sınıfı (Reptilia), omurgalı hayvanlar grubuna aittir ve genellikle pullu deri, soğukkanlılık ve yumurtlayarak üreme gibi özelliklere sahiptir. Bukalemunlar da bu özellikleri taşır.
Bukalemun Nedir?
Sürüngenler sınıfı içinde, kertenkelelerin bir alt grubu olan Chamaeleonidae familyasına aittirler. Pullu ve sert deri yapısı vardır. Soğukkanlıdırlar, yani vücut ısılarını çevrelerindeki sıcaklığa göre ayarlarlar. Çoğu sürüngen gibi yumurtlayarak ürerler.
Bukalemun Neden Renk Değiştirir?
Renk değişiminin ana nedeni çevreye uyum sağlamak ve dış etkilere tepki vermektir.
İşte başlıca nedenler:
Duygusal ve fiziksel durum: Bukalemun renk değişimi stres, korku, saldırganlık veya rahatlama gibi duygusal durumlarına bağlı olarak olabilir. Örneğin, bir bukalemun tehdit altında hissettiğinde koyu renge bürünebilir.
Sosyal etkileşim: Diğerleriyle iletişim kurmak için renk değiştirirler. Renk değiştiren bukalemun özellikle çiftleşme dönemlerinde dişilere veya rakip erkeklere sinyaller gönderirler. Canlı ve parlak renkler, bir erkeğin diğerine meydan okumasını anlamına gelebilir.
Sıcaklık düzenlemesi: Vücut sıcaklıklarını düzenlemek için de renk değiştirirler. Koyu renkler daha fazla ısı çekip soğuk havalarda ısınmalarına yardımcı olurken, açık renkler ise güneş ışığını yansıtarak sıcak ortamlarda serinlemelerini sağlar.
Kamuflaj: Her ne kadar kamuflaj en bilinen özelliklerinden biri olsa da, bu yetenek çoğunlukla çevresel tehlikelerden korunmak amacıyla kullanılır. Çevrelerine uyum sağlayarak yırtıcılardan saklanabilirler.
Bukalemun Hangi Renge Giremez?
Sahip oldukları pigment hücreleri ve ışığı yansıtma özellikleri sayesinde oldukça geniş bir renk yelpazesinde değişim gösterebilirler. Bukalemun renk değiştirme yetenekleri çevre koşulları, duygusal durum ve sosyal etkileşimlerle sınırlıdır. Bu nedenle her renk spektrumunda özgürce hareket edemezler.
Genelde gördüğümüz renkler arasında yeşil, sarı, kahverengi, mavi, turuncu ve kırmızı bulunur. Ancak şunları yapamazlar:
Siyahın en koyu tonları: Koyu renkleri oluşturabilir, ancak saf siyah gibi tamamen ışığı emen renkleri oluşturamazlar.
Parlak beyaz: Çok açık tonları elde edebilirler, ancak saf beyaz gibi tamamen parlak ve yoğun bir beyaz oluşturma yetenekleri yoktur.
Pembe ve mor renkler: Doğal pigment hücreleri bu tarz özel renk tonlarını oluşturamaz. Pembe ve mor gibi renkler, kromatofor yapılarında bulunmadığı için üretilmesi mümkün değildir.
Bukalemun Türleri Nelerdir?
Madagaskar Bukalemunu
Madagaskar'a özgü olan bu tür, büyük ve renk değiştirme yeteneğiyle dikkat çeker.
İkiz Bukalemun
Genellikle Yemen'de bulunan bu tür, parlak yeşil ve sarı renklere sahip olabilir. Popüler evcil hayvanlardandır.
Panter Bukalemun
Yine Madagaskar'a özgü olan bu tür, etkileyici renk çeşitliliği ve desenleri ile tanınır.
Küçük Bukalemun
Dünyanın en küçük sürüngeni olarak bilinen bu tür, Madagaskar'ın ormanlarında bulunur ve genellikle birkaç santimetre boyundadır.
Kırmızı Gözlü Bukalemun
Afrika'nın doğu bölgelerinde bulunan bu tür, büyük gözleri ve renk değişimi ile tanınır.
Uzun Burunlu Bukalemun
Uzun burunları ve renkli vücutlarıyla dikkat çekerler, çoğunlukla ağaçlık bölgelerde yaşarlar.
MENÜ 
