29 Ocak 2023

Kedilerde FİP Hastalığı

Kedilerde fip hastalığı yaygın viral hastalıklarından biridir. En önemli bulaşıcı hastalıklardan olması ve ölümcül olması sebebiyle önemlidir. Genellikle kedilerde fip hastalığı 2 yaştan küçük genç kediler duyarlıdır. Fip hastalığına kedi corona virüsü sebep olmaktadır. Corona virüs bir RNA virüsdur. RNA virüs mutasyonel olduğu unutulmamalıdır. Bu sebeple bağışıklığı düşmüş,stres altında olan, kalabalık yerlerde yaşayan kedilerde corona virüsün mutasyon geçirip fip oluşturma ihtimali yüksektir. Kedilerde fip hastalığı diğer ırklara göre daha fazla yatkındırlar örnek vermek gerekirse birman burmese ve bengal kedi ırkları.

KEDİLERDE FIP HASTALIĞI VE BELİRTİLERİ

Evcil hayvan sahiplerinin korkulu rüyalarından biri de FIP hastalığıdır. Kedilerin koronavirüs ile enfekte olması ve virüsün mutasyon geçirmesiyle ortaya çıkan FIP, viral bir hastalıktır. Hayati risklere sahip olan FIP hastalığı son derece tehlikeli olmakla birlikte ıslak ve kuru formlara sahiptir.

FIP hastalığının tam açılımı Kedi Enfeksiyoz Peritoniti’dir, insanlarda COVID-19 neden olan koronavirüsten farklı bir virüstür. FIP hastalığının bulaşıcı olduğu düşünülmemektedir fakat ciddi enfeksiyonlara neden olmaktadır.

Hastalığın ortaya çıkmasına neden olan temel faktörler virüs ile bağışıklık sisteminin etkileşimidir.

FIP hastalığının belirtileri her kedide farklı görünebilir. İlk etapta görülen belirtiler iştahsızlık, hapşırma, gözlerde sulanma, kilo kaybı ve ateştir. Kedilerde görülen bu hastalığın kuru formu kan damarlarının çevresinde lezyonlara ve enfeksiyona neden olabilir. Görülen enfeksiyonlar böbreklere, akciğere ve beyne zarar verebilir. Beyne zarar vermesi halinde kedide anormal hareketler ve nöbetler görülebilir. Diğer beliren semptomlar ise idrar sıklığında artış, susama, sarılık, kilo kaybı ve kusmadır.

FIP hastalığının ıslak formu karın içi bölgede sıvı birikmesi ve karında şişkinlik oluşmasına sebebiyet verir. Kan damarlarına zarar vererek karın ve göğüs bölgesinde enflamasyona neden olur. Kedinin göğsünde sıvı birikmesi meydana geldiğinde nefes almakta zorlanabilir.

Kedilerde görülen FIP hastalığının teşhisi zordur, nedeni ise belirtilerin diğer hastalıklarla kolay bir biçimde karıştırılmasıdır. Ne yazık ki hastalığın teşhis kısmında tek bir kan testi yeterli değildir ve diğer unsurlara da odaklanılması gerekir.

FIP Hastalığının Teşhisinde Dikkat Edilmesi Gereken Diğer Unsurlar

Beyaz kan hücrelerinin normalin üzerinde çok veya az olması
Gözlerde sararma
Diş etlerinde sarma
Kanda yüksek protein konsantrasyonu
Karın ve göğüste sıvı birikmesi
Yüksek ateş
Solunum güçlüğü
Görme bozuklukları
Enerji yoksunluğu
Mutsuzluk, halsizlik

Kedinizde FIP hastalığından şüphe ediliyorsa röntgen veya ultrason çekilmeli, devamında İmmünoperoksidaz testi yapılmalıdır.

Günümüze kadar bu hastalığın tedavi olmadığı bilinirken, henüz başarı oranı saptanamamış olsa da bazı antiviral ilaçlar kullanılmaktadır.

İlaçların yanı sıra destekleyici bakım uygulanırken, biriken sıvılar drenaj yöntemiyle ortadan kaldırılmaya çalışılmaktadır.

Kedinizi FIB hastalığından korumanın tek yolu koronavirüse yakalanmasını önlemektir. Şunu belirtmeliyiz ki her koronavirüse yakalanan kedide FIP hastalığı görülmez. Koronavirüsün mutasyona uğramasıyla birlikte bu hastalık ortaya çıkmaktadır. Bu hastalık çok fazla kedi barındıran yerlerde görülebileceği gibi evde yaşayan kedilerde de görülmektedir.

FIP Hastalığını Önlemek Adına Alabileceğiniz Önlemler

-Aşıların düzenli olarak yapılması

-Evde yaşayan kedilerin tuvaletlerinin ve mama kaplarının ayrı olması

-Tuvaletlerinin sıklıkla temizlenmesi

-Düzenli olarak veteriner muayenesine götürülmesi

-Temiz ve hijyenik bir alan sunulması

-Hijyenik olmayan yerde kedinizin dolaşmasına izin vermeyin

BULAŞMA VE PATOGENEZ

Virüs kediler arasında dışkı ya da salyanın oral veya nazal dokulara bulaşması ile yayılır. Enfekte kediler tarafından virüs yayılımı 2 aya kadar devam eder. Enterik bulaşmada kedi idrar ve dışkı kaplarının etkili olduğu düşünülmektedir. Çok kedili ortamlarda giren kediler virüs oral yolla aldıktan sonra 24 saat içinde tonsiller ve ince bağırsakta bulunabilir. Bu kediler 1 hafta serolojik pozitiflerdir. Takiben 14 gün içinde sekum kolon mezenter lenf nodülleri ve karaciğer enfekte olur. 2-4 hafta içinde antikor üretmeye başlarlar. Enfekte kediler 2 gün gibi kısa sürede dışkıları ile etkeni yayarlar 10 aya kadar da süre uzayabilir.

Fcov ile enfeksiyonu takiben 4 olası gelişim söz konusudur.

Bazı fipli kediler de virüs mutasyona uğrar fip e neden olan farklı bir virüs e dönüşür.

Bu kedilerin bazılarında immun yanıt gelişmez ve kedide yaş fip şekillenir. Bazılarında kısmı koruyucu hücresel yanıt oluşur ve kedi de mutant virüs kuru fip e neden olur.

Bazen de gözlerde semptomlara sebebiyet verir oküler fip şekillenir.

Bazen de beyin e etki ederek nörolojik fip oluşturur.

KLİNİK BULGULAR

Kedilerde fib hastalığı bulguları immun sistemin yanıtına göre değişken olmakla birlikte 2 ana form vardır. Effüzif form ya da non effüzif form.

Non effüzif form yani kuru form lenf nodülleri böbrekler gözler ve merkezi sinir sistem gibi organlarda granülamatöz lezyonları sebep olur.

Effüzif fip yaygın vaskülit ile karakterizedir. Vaskülit sebebiyle proteinden ve fibrinden zengin sıvının damar dışına sızar. Antikor titreleri bu formda yüksek çıkar.

Fipli kedilerde aralıklı ateş iştahsızlık gözlenir. Klinik muayenede anterior üveitis,korioretinitis,böbreklerde düzensizlik,mezenter lenf nodlarında büyüme,karaciğerin etkilenmesi ile sarılık gözlenir. Kedilerde fip hastalığının bir kısmında nörolojik semptomlar gözlenir. Meningitis ya da ostrüktif hidrosefalus oluşur. Ataksi nistagmus refleks kaybı paraparesis, vestibular ataksi gibi nörolojik semptomlar gözlenir.

TANI VE AYIRICI TANI, BELİRTİLERİ

Pcr,eliza,ıfa yöntemleri ile tanı koyulabilir. Effüzif fip tanısı kolay olmaktadır. Çünkü akciğer, plevra ya da abdomenden alınan sıvının mikroskobik, makroskobik görüntüleri ve laboratuvar incelemeleri ile tanı kolay konur. Kuru fip tanısı zordur çünkü klinik tablo net belirgin değildir. Kedilerde fip hastalığı durumlarında tüm veriler ortaya konur ve ona göre tanı koyulmaya çalışılır.

Klinik bulgu olarak tanıda kilo kaybı iştahsızlık ateş antibiyotiklere yanıt alınmaması sarılık mukozalarda solgunluk bazen retinal hemorajiler fip hastalarında olan semptomlar.

Hematolojik olarak lökosit sayısında artışlar gözlenebilir. Genellikle kedilerde fip hastalığı Nötrofili lenfopeni oluşur. Bazen fip ile beraber felv de var ise panlökopeni gözlenir. Ayrıca orta seviye anemi gözlenir.

Biyokimyasal olarak alb/glb <0,7 şüpheli <0,45 düşük olması önemli kriterlerdendir. Hipergamaglobulemi, hiperbilirubinemi, azotemi alt ve alp seviyesinde artışlar gözlenebilir.

Serebrospinal sıvı incelendiğinde yangısal durum gözlenir pleocytosis gözlenir. pyogranulamatöz yangı gözlenir.

Vücut boşluklarından alınan sıvı proteinden zengin dansitesi 1017-1047 arasındadır alb/glb oranı <0,45 tür. Nötrofil ve makrofajdan zengindir. Rivolta testi pozitiftir.

Akut faz proteinlerinden alfa-1-asit glikoprotein (AGP)> 1500 olması da önemli kriterlerdendir. Yine serum amiloid (SAA) yüksek tespit edilebilir.

Anti Fcov antikor titresi bazen yanılgıya götürebilir. Tanısal anlamda önem taşımaz.

Kedilerde Fip Hastalığı Tedavisi

Geneleksel olarak kedilerde fip hastalığı kortizon vs. ilaçlar kullanılıyordu fakat yanıt kısıtlı idi. Rekombinant feline interferon omega kullanılmış yanıt alınan vakalar olmuştur. Fakat yeterli sonuçlar alınamamıştır.

Yeni güncel yaklaşımlarda GS-441524 ilacının FIP li kedilerin deri altından 84 gün her 24 saatte 1 kez uygulandığında etkili olduğu görülmüştür. Yapılan çalışmada sahiplerin büyük bir çoğunluğu (%88,2), terapiyi uygulamaya başladıktan bir hafta sonra gözle görülür bir gelişim olduğunu bildirdiler. İncelemenin olduğu zaman %96,7’si (380 kedi) hayattaydı; bunların %54’ünün iyileşmiş olduğu düşünülmüş olup diğer %43,3’ü de 12 haftalık gözlemleme döneminde gözlemlenmiştir. Toplamda kedilerin %12,7’sinde FIP hastalığının klinik bulguları nüksetmiş ve GS-441524-türü terapiye rağmen kedilerin %3,3’ü ölmüştür.

Tedavide b1 b12, kedi vitaminleri ve ek besinler takviyeleri antibiyotikler ile desteklenerek tedavi oluşturulmaktadır. Bu tedavi detayları için veteriner hekimlerden destek alabilirsiniz.

Fip tedavisi ve GS-441524 ile ilginizi çekebilecek çalışmalar

*Dickinson, Peter J., vd. “Klinik olarak teşhis edilmiş nörolojik kedi enfeksiyöz peritoniti olan kedilerde adenozin nükleozid analoğu GS-441524 kullanılarak antiviral tedavi.” Veteriner İç Hastalıkları Dergisi (2020).
*Pedersen, Niels C., vd. “Nükleozid analoğu GS-441524’ün doğal olarak oluşan enfeksiyöz peritonitli kedilerin tedavisi için etkinliği ve güvenliği.” Kedi tıbbı ve cerrahisi dergisi 21.4 (2019): 271-281.
*Addie, Diane D. “Kedi enfeksiyöz peritoniti: FIP ve koronavirüs ile ilgili sık sorulan soruların yanıtları.” Veterinerlik Hemşireliği Dergisi 34,8 (2019): 201-206.
*Murphy, Brian G., vd. “Nükleosit analoğu GS-441524, doku kültürü ve deneysel kedi enfeksiyonu çalışmalarında kedigil enfeksiyöz peritonit (FIP) virüsünü güçlü bir şekilde inhibe eder.” Veteriner mikrobiyoloji 219 (2018): 226-233
*Pedersen, Niels C., Claire E. Allen ve Leslie A. Lyons. “Kedi enterik koronavirüs enfeksiyonunun patogenezi.” Journal of Feline Medicine and Surgery 10.6 (2008): 529-541.

Bu tedaviden farklı olarak yeni uygulanmaya başlayan bir tedavi yöntemi de Molnupiravir adlı ilaç bu ilaçta olumlu sonuçlar vermiştir bununla ilgili olarak araştırmalar da söyle sıralayabiliriz.

*Felten, S.; Hartmann, K. Feline Enfeksiyöz Peritonit Teşhisi: Güncel Literatürün Bir Gözden Geçirilmesi. Virüsler 2019 , 11 , 1068
*Pedersen, NC; Kim, Y.; Liu, H.; Kankanamalaj, ACG; Eckstrand, C.; Harç, WC; Bannasch, M.; Çayırlar, JM; Chang, K.-O. 3C benzeri bir proteaz inhibitörünün çeşitli edinilmiş kedi enfeksiyöz peritonit formlarının tedavisinde etkinliği. J. Feline Med. cerrahi 2018 , 20 , 378–392.
*Pedersen, NC; Peron, M.; Bannasch, M.; Montgomery, E.; Murakami, E.; Liepnieks, M.; Liu, H. Doğal olarak oluşan enfeksiyöz kedi peritoniti olan kedilerin tedavisi için nükleosid analoğu GS-441524'ün etkinliği ve güvenliği. J. Feline Med. cerrahi 2019 , 21 , 271–281.
*Jones, S.; Novioff, W.; Nadeau, J.; Evans, S. Lisanssız GS-441524-Benzeri Antiviral Tedavi, Kedilerde Enfeksiyöz Peritonitin Evde Tedavisinde Etkili Olabilir. Hayvanlar 2021 , 11 , 2257
*Singh, AK; Singh, A.; Singh, R.; Misra, A. COVID-19'da Molnupiravir: Literatürün sistematik bir incelemesi. Diyabet Metab. Syndr. klinik Res. Rev. 2021 , 15 , 102329.
*FIP Warriors CZ/SK® (2022, 20 Mayıs). Eidd-2801 (Molnupiravir)
*Pedersen, NC; Jacque, N. FIP'li ve GS-441524'e Doğal veya Kazanılmış Dirençli Kediler için Alternatif Tedaviler